นับตั้งแต่เกิดกรณีการประกาศให้พืชสมุนไพร 13 ชนิดเป็นวัตถุอันตรายในบัญชี ข ก็ได้นำเสนอสมุนไพร
สัปดาห์นี้นำเสนอสมุนไพร 5 ชนิดที่ไม่ได้ใช้เป็นอาหาร แต่ในตำรายาไทยก็มีการนำไปเข้าตำรับยา และเป็นที่นิยมนำไปใช้กำจัดแมลงศัตรูพืช ได้แก่ ดาวเรือง, ตะไคร้หอม, หนอนตายหยาก, กากเมล็ดชา และหญ้าสาบเสือ
ดาวเรือง นิยมปลูกเป็นไม้ประดับตามที่สาธารณะ ชื่อดาวเรืองถือเป็นนามมงคลจึงนิยมนำไปร้อยมาลัยไหว้พระ หรือใช้เป็นมาลัยต้อนรับผู้มีชื่อเสียงทางการเมือง และตอนหาเสียงเลือกตั้งทุกสนามต้องเห็นคนใช้มาลัยดอกดาวเรืองคล้องคอกันทั้งขบวน เป็นเคล็ดส่งเสริมความรุ่งเรืองและข่มนามฝ่ายตรงข้ามไปในตัว
ดอกดาวเรืองมีสรรพคุณ เป็นยาบำรุงสายตา เป็นยาฟอกเลือด ละลายเสมหะ ขับลม แก้เวียนหัว ไอหวัด ไอกรน เต้านมอักเสบ คางทูม หลอดลมอักเสบ ใบ ถ้านำมาคั้นน้ำจะแก้หูเจ็บ ถ้านำมาทาจะแก้แผลเปื่อยเน่าได้ แก้ฝีต่างๆ ใช้ทั้งต้นนำมาทาเป็นยารักษาโรคไส้ติ่งอักเสบ หรือมีอาการปวดท้องขนาดหนักคล้ายกับไส้ติ่ง และเป็นยารักษาแก้ฝีลมด้วย น้ำคั้นจากดอกจะได้สีเหลือง นำมาใช้แต่งอาหารเป็นสีธรรมชาติ แต่ปัจจุบันไม่นิยมใช้ สารสกัดจากดอกมีฤทธิ์ต้านการอักเสบ ต้านการเจริญของเชื้อแบคทีเรียและไวรัส จึงนำมาใช้ในวงการเครื่องสำอาง สำหรับรักษาอาการอักเสบของผิวหนัง แผลไฟไหม้ น้ำร้อนลวก และช่วยชะลอความเหี่ยวย่นของผิวพรรณ เกษตรกรมักปลูกแซมตามแปลงผักเพื่อใช้กลิ่นไล่แมลงไม่ให้รบกวนแปลงผัก
ตะไคร้หอม มีน้ำมันหอมระเหย มีฤทธิ์ขับลม สารสกัดนิยมใช้ทำสเปรย์ไล่ยุงและแมลง บางบ้านปลูกตะไคร้หอมริมรั้ว หรือใส่กระถางตั้งเรียงรายริมระเบียงเพื่อช่วยไล่ยุง หรือเอาใบตัดเป็นท่อนๆ ขนาดพอเหมาะไปวางไว้ตามมุมอับหรือที่ยุงชอบเข้าไปอยู่ก็ช่วยไล่ยุงได้ เกษตรกรใช้ใบหั่นเป็นชิ้นเล็กๆ หรือไม่ก็โขลกให้แหลก นำไปแช่น้ำทิ้งไว้สักคืน จากนั้นกรองเอาน้ำไปใช้ฉีดพ่น ช่วยกำจัดพวกแมลง หนอนกระทู้ หนอนใยผัก ก่อนหน้านี้ ตะไคร้หอมจัดอยู่ในบัญชีวัตถุอันตรายชนิดที่ 2 ซึ่งเป็นกลุ่มสารสกัด
ตะไคร้หอมทั้งต้นมีสรรพคุณแก้ริดสีดวงในปาก ใช้เป็นยาแก้ปากแตกระแหง ขับโลหิตระดู ผู้ที่ตั้งครรภ์ทานเข้าไปจะแท้งได้ ต้น แก้ลมพานไส้ แก้ธาตุ แก้ลมไม่ปกติ รากแก้ลมจิตรวาต หัวใจกระวนกระวายฟุ้งซ่าน ใบใช้เป็นยาคุมกำเนิด ชำระล้างลำไส้มิให้เกิดซาง น้ำมันหอมระเหยนำไปใช้ทาขนสุนัขและแมวป้องกันพวกหมัดได้
หนอนตายหยาก เป็นสมุนไพรที่มีรสเบื่อเมา หนอนตายหยากมี 2 ชนิด คือ หนอนตายหยากตัวผู้ (กะเพียดหนู) และหนอนตายหยากตัวเมีย (กะเพียดช้าง) ซึ่งมีรสหวานขม รสชาติไม่แรงเท่าตัวผู้ ใช้ได้ดีที่สุดในการรักษาโรคภายนอก และใช้ในการประกอบยาใช้ภายนอกมากกว่ายาใช้ภายใน ทั้งสองชนิดสามารถใช้แทนกันได้ในการรักษาโรคผื่นคัน รักษาโรคเกาต์ โรคปวดข้อ เป็นยาเบื่อขับพยาธิเส้นด้าย แก้ปวด เจ็บคอเรื้อรัง รักษาโรคมะเร็งคุดทะเรื้อน และใช้ตัวผู้รมหัวริดสีดวงให้ยุบ
สรรพคุณทางยาจากส่วนต่างๆ ราก ฆ่าเหา หิด รักษาโรคผิวหนัง รักษาริดสีดวง ทำให้หัวริดสีดวงฝ่อ ฆ่าแมลงและหนอน แก้แมงกินฟัน แก้ปวดฟันหัว แก้พยาธิต่างๆ ใบ แก้ปวดฟัน ฆ่าแมลง หนอนและเหา ทั้งต้น ฆ่าพยาธิตัวกลม ไม่ระบุส่วนที่ใช้ รักษาโรคผิวหนัง แก้พยาธิต่างๆ ขับประจำเดือน ทำให้หัวริดสีดวงทวารหนักฝ่อ แก้พิษน้ำเหลือง เกษตรกรใช้หนอนตายหยากตำให้ละเอียดผสมกับน้ำมันมะพร้าว กรองเอาน้ำไปใช้ฉีดพ่นกำจัดแมลง หนอนผีเสื้อ หนอนกระทู้ หนอนหลอดหอม และแมลงวันทอง ภูมิปัญญาไทยเขาใช้หนอนตายหยากวางบนปากไหหมักปลาร้าหมักน้ำปลา เพื่อป้องกันไข่หนอนแมลงวันลงไห
กากเมล็ดชา หรือ tea seed cake เป็นส่วนเหลือจากการหีบน้ำมันจากเมล็ดชา มีลักษณะเป็นก้อนแข็ง มีการนำเข้าก้อนกากเมล็ดชาจากประเทศจีนเพื่อใช้กำจัดปลาต่างๆ ในนากุ้ง เป็นเวลานานกว่า 20 ปีแล้ว ในเมล็ดชานี้มีสารซาโปนิน (saponin) อยู่ประมาณ 10-13% ซึ่งมีความเป็นพิษรุนแรงเฉพาะสัตว์เลือดเย็นหรือสัตว์ชั้นต่ำ เช่น ปลา กุ้ง และหอยเท่านั้น ซาโปนินจะมีผลต่อศูนย์ประสาทที่ควบคุมการหายใจของสัตว์ชั้นต่ำ ทำให้ขาดออกซิเจนและทำให้เกิดการสลายตัวของเม็ดเลือดแดง พิษของเมล็ดชาสลายตัวได้ง่าย จะหมดไปหลังการใช้สารละลายเป็นเวลา 7-14 วัน
มีการนำกากเมล็ดชามาใช้กำจัดหอยเชอร์รี่ในนาข้าว เนื่องจากที่ผ่านมามีการระบาดในนาข้าวสูง และเกษตรกรใช้สารเคมีซึ่งส่งผลให้ปลาปูและสัตว์อื่นๆ ตายจำนวนมาก และยังมีสารตกค้างในสิ่งแวดล้อมและข้าวอีกด้วย กากเมล็ดชาจึงเป็นทางเลือกในการกำจัดหอยเชอร์รี่ที่มีประสิทธิภาพ และสลายตัวได้เร็วจึงไม่มีพิษตกค้าง ไม่เป็นอันตรายต่อคนและสิ่งแวดล้อม
สาบเสือ หรือชาวบ้านนิยมเรียกว่าหญ้าสาบเสือ พบได้ทั่วไปตามที่รกชัฏ สมัยก่อนตอนเป็นเด็ก ไปวิ่งเล่นจนได้แผลหรือใครได้แผลมา ผู้ใหญ่จะเด็ดใบสาบเสือขนาดไม่แก่ไม่อ่อนขยี้ให้แหลกแล้วโปะปากแผลห้ามเลือดและฆ่าเชื้อได้ ต้องทนแสบหน่อยแต่ใช้ได้ผลดี วิธีใช้กำจัดศัตรูพืชจะใช้ใบสดหรือแห้งก็ได้ เอาไปโขลกให้ละเอียดหมักกับน้ำทิ้งไว้สักหนึ่งคืน แล้วกรองเอาแต่น้ำไว้ใช้ฉีดพ่น สามารถฆ่าแมลงและไล่หนอน เช่น เพลี้ยกระโดด เพลี้ยจักจั่น เพลี้ยหอย เพลี้ยไฟ หนอนกระทู้ควาย หนอนใยผัก
สมุนไพรดังกล่าวไม่มีรายงานว่าเป็นพิษต่อคน อาจมีการระคายเคืองบ้างในคนที่อาจแพ้สารเหล่านั้น แต่จะสลายไปในเวลาไม่นาน ซึ่งเหมาะสำหรับการส่งเสริมทางการเกษตรในระบบเกษตรพอเพียงและเกษตรอินทรีย์เป็นอย่างยิ่ง.