วันจันทร์ที่ 4 ตุลาคม พ.ศ. 2553

ชำมะเลียงและดาหลา

ชำมะเลียง
(ภาพประกอบ)
ชื่อวิทยาศาสตร์: Lepisanthes fruticosa Leenh
ชื่อวงศ์: SAPINDACEAE
ชื่อท้องถิ่น: ชำมะเลียงบ้าน พุมเรียง พุมเรียงสวน โคมเรียง
ผักเต้า มะเถ้า หวดข้าใหญ่
ลักษณะวิสัย: ไม้ต้น

ลักษณะ ทั่วไป: ไม้ยืนต้นขนาดเล็ก ใบยาวเรียว ดอกออกเป็นช่อตามลำต้นและกิ่ง ผลอัดกันเป็นช่อแน่น เมื่อผลแก่จะเปลี่ยนจากสีแดงเป็นสำดำ เนื้อนุ่ม
มีรสหวานหอมฝาด ผลแก่ในช่วงกุมภาพันธุ์ นิยมปลูกแซมตามสวนผลไม้ทั่วไป

ต้น : เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็กจนถึงขนาดใหญ่ สูงประมาณ 4-15 เมตร เปลือกลำต้นสีน้ำตาลแตกเป็นร่อง

ใบ : ใบประกอบแบบขนนก เรียงสลับใบย่อย ออกเยื้องกันเล็กน้อย ใบรูปหอกเรียงยาวมีสีเขียวเข้ม หนามมัน ปลายใบแหลม ฐานใบมนสอบเข้า ขอบใบเรียบ

ดอก : ดอกช่อบริเวณกิ่ง ลำต้น มีทั้งดอกสมบูรณ์เพศ และไม่สมบูรณ์เพศปนกันช่อดอกยาว 10-20 เซนติเมตร กลีบดอกมีสีม่วงแดง ขนาด 20-30 ผล

ผล : ผลสดรูปกลม หรือรูปไข่ ผลสีดำแดง เส้นผ่านศูนย์กลาง 2-3 เซนติเมตร แต่ละผลมี 1-2 ้เมล็ด รูปไข่ปนขอบขนาด 1 ช่อ มีผลเป็นพวง 20-30เมล็ด

ประโยชน์ : ผลสุกสีดำแก้ท้องเสีย รากแก้ไข้ แก้ไข้เหนือ ไข้สันนิบาต ไข้สัน แก้ท้องผูก กระสับกระส่าย
การขยายพันธุ์ : การเพาะเมล็ด
การกระจายพันธุ์ : เอเชียตะวันออกเฉียงใต้

ดาหลา
(ภาพประกอบ)
ชื่อวิทยาศาสตร์: Etlingera elatior [Jack] R. M. Smith.
ชื่อวงศ์: ZINGIBERACEAE
ชื่อสามัญ: Torch Ginger
ชื่อท้องถิ่น: กากลา กะลา
ลักษณะวิสัย: ไม้ล้มลุก

ลักษณะ ทั่วไป : ไม้ล้มลุกอายุหลายปี มีเหง้าใต้ดิน ใบเดี่ยวขนาดใหญ่ รูปขอบขนาน ปลายแหลมก้านใบยาว ดอกออกเป็นช่อแทงก้านดอกจากเหง้าใต้ดิน กลีบประดับ
ช้อนกันหลายชั้น ลดขนาดเล็กลงในวงชั้นใน สีชมพูถึงแดงเข้ม ออกดอกตลอดปี

ต้น : เป็นพืชที่มีลักษณะคล้ายข่า มีลำต้นใต้ดินเรียกว่าเหง้า เหง้านี้จะเป็นบริเวณที่เกิดของหน่อดอกและหน่อต้น ตาหลา 1 ต้น สามารถให้หน่อใหม่ได้ประมาณ 7 หน่อ
ในเวลา 1 ปี ส่วนลำต้นเหนือดินเป็นกาบใบที่โอบช้อนกันแน่น เช่นเดียวกับพวกกล้วย ส่วนนี้คือลำต้นเทียม ลำต้นเหนือดินสูง 2-3 เมตร มีสีเขียวเข้ม

ใบ : มีรูปร่างยาวรี กลางใบกว้างและค่อย ๆ เรียวไปหาปลายใบ และฐานใบไม่มีก้าน ใบผิวเกลี้ยงทั้งด้านบนและด้านล่าง ใบยาว 30 - 80 เซนติเมตร กว้าง 10 - 15
เซนติเมตร ปลายใบแหลม ฐานใบเรียว ลาดเข้าหาก้านใบ เส้นกลางใบปรากฏชัดทางด้านล่างของใบ

ดอก : ดอกดาหลาเป็นดอกช่อมีลักษณะดอกแบบ head ประกอบด้วยกลีบประดับ มี 2 ขนาด ส่วนโคนประกอบด้วยกลีบประดับขนาดใหญ่มีความกว้าง 2-3 เซนติเมตร
จะมีสีแดงขลิบขาวเรียวซ้อนกันอยู่ และจะบานออก ประมาณ 25 -30 กลีบ กลีบประดับเล็กนี้จะหุบเล็กเรียงเป็นระดับมีประมาณ 300 - 330 กลีบ

ประโยชน์ : เป็นไม้ดอกไม้ประดับ รับประทานได้ มีรสเผ็ดร้อน ช่วยขับลม แก้ลมพิษ แก้โรคผิวหนัง
การกระจายพันธุ์: เอเชียตะวันออกเฉียงใต้หมู่เกาะแปซิฟิก ขยายพันธุ์โดยการแตกหน่อ
เรียบเรียงข้อมูลโดย manman